شاید در میانه درمان ارتودنسی، پزشک معالجتان برای شما درخواست تصویربرداری ام آر آی (MRI) صادر کرده باشد. این موضوع میتواند برای شما سوالات و نگرانیهایی ایجاد کند. وجود سیمها و براکتهای فلزی در دهان، در کنار شنیدن نام دستگاهی که با میدان مغناطیسی قوی کار میکند، طبیعتا این پرسش را به ذهن میآورد که آیا با ارتودنسی میشه ام آر آی گرفت؟
در این مطلب از وبسایت دکتر ایلناز حاج همتی، به طور کامل به ارتودنسی و ام ار ای میپردازیم.
محتوای این مقاله برای آشنایی شما با موضوع عالی است، اما تشخیص نهایی و طرح درمانی، نیازمند بررسی دقیق وضعیت شما توسط یک متخصص است. ما در کلینیک دکتر ایلناز حاج همتی معتقدیم که بهترین درمانها با شروع یک مشاوره کامل شکل میگیرد. به همین دلیل، یک مشاوره تخصصی و کامل را به صورت رایگان در اختیار شما قرار میدهیم تا بتوانید با دیدی باز، بهترین تصمیم را برای سلامت خود بگیرید.
برای رزرو این مشاوره رایگان، کافیست فرم زیر را تکمیل نمایید.
ارتودنسی و ام آر ای هر کدام چه هستند؟
برای درک بهتر چالش پیش رو، ابتدا باید هر دو مفهوم را به طور جداگانه بشناسیم.
ارتودنسی یک تخصص دندانپزشکی است که به تشخیص، پیشگیری و اصلاح ناهنجاریهای دندانی و فکی میپردازد. ابزار اصلی این درمان، براکتها (که به آنها بریس هم گفته میشود) و سیمهای ارتودنسی هستند که به دندانها متصل شده و با اعمال فشار تحت کنترل، آنها را به موقعیت صحیح هدایت میکنند. این ابزارها اغلب از فلزاتی مانند فولاد ضد زنگ، تیتانیوم یا آلیاژهای کروم-کبالت ساخته میشوند.
پیشنهاد مطالعه: آیا درآوردن براکت ارتودنسی درد دارد؟
امآرآی (MRI) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی، یک تکنولوژی پیشرفته تصویربرداری پزشکی است که از میدان مغناطیسی بسیار قوی و امواج رادیویی برای ساخت تصاویر دقیق و مقطعی از اندامها و بافتهای نرم بدن استفاده میکند. در این فرآیند، بیمار درون یک استوانه بزرگ قرار میگیرد.
میدان مغناطیسی قوی دستگاه، یونهای هیدروژن موجود در بدن را در یک جهت خاص تراز میکند. سپس امواج رادیویی به این یونها فرستاده شده و با قطع شدن موج، یونها به حالت اولیه خود بازمیگردند و انرژی را آزاد میکنند.
گیرندههای دستگاه این انرژی را ثبت کرده و کامپیوتر آنها را به تصاویری با جزئیات بالا تبدیل میکند. نکته کلیدی در اینجا، وجود همان میدان مغناطیسی قوی است که میتواند با فلزات تداخل داشته باشد.
آیا وجود ارتودنسی مانعی برای انجام ام آر آی است؟
در اکثر موارد، خیر. ام ار ای با وجود ارتودنسی معمولا امکان پذیر و ایمن است. بریسهای نسل جدید از فلزاتی استفاده میکنند که خاصیت فرومغناطیسی (Ferromagnetic) بسیار ضعیفی دارند یا به طور کامل فاقد آن هستند.
این یعنی آنها مانند یک آهنربای قوی عمل نکرده و در میدان مغناطیسی MRI حرکت نمیکنند یا به سمت دستگاه کشیده نمیشوند.
با این حال، مانع اصلی همیشه ایمنی نیست. گاهی اوقات، کیفیت تصویر است که به چالش کشیده میشود. پس اگر از خود میپرسید آیا ارتودنسی در ام آر آی تاثیر دارد؟، باید بگوییم بله، اما نه به معنای خطر، بلکه به معنای تأثیر بر وضوح تصاویر است.
پیشنهاد مطالعه: مال اکلوژن دندان چیست؟
آیا ارتودنسی در ام آر آی تاثیر دارد؟
بله، تأثیر اصلی ارتودنسی بر روی ام آر آی، ایجاد اختلال در کیفیت تصویر است. این پدیده را آرتیفکت (Artifact) مینامند. آرتیفکتها به شکل نویز، تاری یا سایههای کاذب در تصاویر ظاهر میشوند و مانع از دیدن دقیق بافتهای زیرین میشوند.
شدت این آرتیفکتها به چند عامل بستگی دارد:
- جنس فلز: آلیاژهای مختلف، واکنش متفاوتی با میدان مغناطیسی دارند. بریسهای تیتانیومی معمولا آرتیفکت کمتری نسبت به فولاد ضد زنگ ایجاد میکنند.
- اندازه و حجم فلز: هرچه قطعات فلزی بزرگتر باشند، تداخل بیشتری ایجاد خواهند کرد.
- نزدیکی به ناحیه تصویربرداری: این مهمترین عامل است. اگر ام ار ای مغز یا حفرههای سینوسی انجام شود، براکتهای فک بالا که بسیار به ناحیه اسکن نزدیک هستند، آرتیفکت قابل توجهی ایجاد میکنند. اما اگر امآرآی از زانو یا مچ پا گرفته شود، وجود ارتودنسی در دهان تقریبا هیچ تأثیری بر کیفیت تصویر نخواهد داشت.
برای مثال تصور کنید میخواهید از یک منظره عکس بگیرید، اما جلوی دوربین یک تکه شیشه براق قرار دارد. نور از روی شیشه بازتاب کرده و بخشی از عکس را تار یا روشن میکند. در ارتودنسی و mri نیز میدان مغناطیسی به جای نور، از روی قطعات فلزی بازتاب پیدا کرده و تصویر نهایی را مختل میکند.
نکات مهم قبل از انجام ام آر آی با داشتن ارتودنسی
برای اینکه فرآیند تصویربرداری بدون دغدغه و با بهترین نتیجه ممکن همراه باشد، رعایت نکات زیر ضرورت پیدا میکند:
- اطلاع رسانی کامل: حتما به پزشک تجویز کننده امآرآی، متخصص رادیولوژی و تکنسین مرکز تصویربرداری بگویید که ارتودنسی دارید. نوع بریسهای خود (فلزی یا سرامیکی) را نیز مشخص کنید.
- مشورت با ارتودنتیست: با متخصص خود و یا کلینیک دکتر حاج همتی تماس بگیرید و موضوع را اطلاع دهید تا به شما مشاوره رایگان ارتودنسی بدهیم.
- مشخص کردن ناحیه اسکن: بدانید که امآرآی از کدام بخش از بدن شما گرفته میشود. این اطلاعات به رادیولوژیست کمک میکند تا میزان احتمالی تداخل را پیشبینی کند.
- حفظ آرامش: نگران حرکت یا کنده شدن بریسها نباشید. همانطور که گفته شد، با مواد جدید این خطر تقریبا صفر است.
پیشنهاد مطالعه: سپریتور ارتودنسی چیست؟
آیا ام آر آی میتواند به ارتودنسی آسیب برساند؟
این نگرانی دیگری است که برای بیماران پیش میآید. خوشبختانه، آسیب دیدن ارتودنسی بر اثر امآرآی بسیار نادر است. دو احتمال تئوریک وجود دارد که در عمل به ندرت رخ میدهند:
- میدان مغناطیسی میتواند باعث گرم شدن جزئی قطعات فلزی شود. این افزایش دما معمولا آنقدر زیاد نیست که حس شود یا به دندان یا لثه آسیب برساند.
- در موارد بسیار نادر، گرمای جزئی میتواند باعث ضعیف شدن چسب براکتها شود، اما این اتفاق به ندرت رخ میدهد.
یک راهکار ساده و کارآمد برای کاهش هرگونه احتمال گرمایی، قرار دادن چند لایه گاز استریل مرطوب یا دستمال کاغذی تمیز روی براکتها قبل از ورود به دستگاه است. این لایه مرطوب به عنوان یک عایق حرارتی عمل کرده و هرگونه گرما را به خود جذب میکند و از تماس مستقیم آن با لثه و دندانها جلوگیری میکند.
راهکارها و توصیههای پزشکی برای ام آر ای با وجود ارتودنسی
تیم درمانی شما شامل پزشک، رادیولوژیست و ارتودنتیست، با توجه به شرایط شما بهترین راهکار را انتخاب خواهد کرد. در ادامه، رایجترین راهکارها از کمترین تا بیشترین میزان مداخله را مرور میکنیم:
| راهکار | توضیحات | کاربرد |
| انجام امآرآی بدون تغییر | اگر ناحیه اسکن دور از سر و گردن باشد یا از بریسهای غیرفلزی (سرامیکی) استفاده کنید، تصویربرداری بدون هیچ تغییری انجام میشود. | امآرآی از اندامهای تحتانی، ستون فقرات و… |
| استفاده از پروتکلهای خاص MRI | رادیولوژیست میتواند از تنظیمات و توالیهای خاصی در دستگاه استفاده کند که تا حدی آرتیفکتهای ناشی از فلز را کاهش میدهند. | اسکنهایی که کیفیت تصویر در آنها حیاتی است اما تداخل متوسط است. |
| خارج کردن موقت سیم ارتودنسی (آرچوایر) | متخصص ارتودنسی به سادگی سیم اصلی را از داخل براکتها خارج میکند. این کار بیشترین تأثیر را در کاهش آرتیفکت دارد و پس از اسکن دوباره سیم نصب میگردد. | ارتودنسی و ام آر ای مغز یا امآرآی از فک و صورت که کیفیت تصویر در آنها اهمیت بالایی دارد. |
| خارج کردن کامل براکتها | این راهکار به ندرت و فقط برای موارد بسیار حیاتی پیشنهاد میشود که حتی با خارج کردن سیم هم کیفیت تصویر مطلوب حاصل نمیشود. | تومورهای مشکوک در نزدیکی فک که نیاز به تصویری کاملاً بدون اختلال دارند. |
جمع بندی
تجربه نشان داده که ارتودنسی و ام آر ای میتوانند همزمان وجود داشته باشند و معمولا مانعی برای یکدیگر ایجاد نمیکنند. نگرانی اصلی، نه خطر جانی یا آسیب به بریسها، بلکه کیفیت تصویر نهایی است. با استفاده از فلزات نسل جدید و غیرفرومغناطیسی در ارتودنسی امروز، خطرات فیزیکی تقریبا از بین رفته است.
مهمترین قدم برای شما، ارتباط شفاف و صادقانه با تیم پزشکی است. با اطلاع رسانی دقیق به مرکز تصویربرداری و مشورت با متخصص ارتودنسی خود، میتوانید از انجام یک اسکن ایمن و کارآمد اطمینان حاصل کنید.
در بسیاری از موارد، با راهکارهای سادهای مانند خارج کردن موقت سیم ارتودنسی، میتوان تصاویر باکیفیتی تهیه کرد بدون اینکه روند درمان شما دچار وقفه یا هزینه اضافی شود.
ما در کلینیک دکتر ایلناز حاج همتی، دکتر ارتودنسی کودکان غرب تهران همواره آمادهایم تا در این زمینه شما را راهنمایی کنیم.
برای یک مشاوره تخصصی و بررسی دقیق شرایط خود، میتوانید مستقیما با ما تماس بگیرید. کارشناسان ما راهنماییهای لازم را برای تعیین وقت در اختیار شما قرار خواهند داد.
| راه تماس | شماره |
| تلفن ثابت | ۰۲۱-۴۶۰۱۹۱۲۹ |
| تلفن همراه | ۰۹۳۰۵۱۵۵۰۱۲ |
سوالات متداول
- آیا انجام ام آر آی (MRI) با وجود بریسهای ارتودنسی امکانپذیر است؟
بله، در اکثر موارد ام ار ای با وجود ارتودنسی ایمن است. بریسهای امروزی معمولا از آلیاژهای غیرفرومغناطیسی ساخته میشوند. با این حال، اطلاعرسانی به رادیولوژیست و ارتودنتیست قبل از اسکن ضروری است.
- چرا وجود ارتودنسی در هنگام ام آر آی یک نگرانی محسوب میشود؟
دستگاه امآرآی از میدان مغناطیسی قوی کار میکند. قطعات فلزی ارتودنسی میتوانند این میدان را مختل کرده و باعث ایجاد آرتیفکت (نویز یا تاری) در تصاویر شوند، به خصوص در اسکنهای مغز، سر و گردن.
- آیا نوع بریس ارتودنسی در ایجاد اختلال در ام آر آی تأثیر دارد؟
بله. بریسهای سرامیکی یا پلاستیکی معمولا مشکلی ایجاد نمیکنند. در میان بریسهای فلزی، آنهایی که از آلیاژ تیتانیوم ساخته شدهاند، تداخل بسیار کمتری نسبت به انواع فولادی دارند. سیم ارتودنسی معمولاً بیشترین تأثیر را در ایجاد نویز دارد.
- آیا خطر فیزیکی مانند کنده شدن بریسها در دستگاه وجود دارد؟
خیر، این یک باور غلط و بسیار نادر است. با بریسهای مدرن، خطر حرکت یا پرتاب شدن قطعات تقریباً صفر است. نگرانی اصلی، کیفیت تصویر است، نه آسیب فیزیکی به بیمار.
- آیا لازم است برای ام آر آی، بریسها را به طور کامل باز کرد؟
معمولا خیر. در اغلب موارد نیازی به برداشتن کامل براکتها نیست. اگر مشخص شود که ارتودنسی در ام آر آی تاثیر دارد، ارتودنتیست میتواند سیم اصلی (آرچوایر) را به طور موقت خارج کرده و پس از اسکن مجددا آن را نصب کند.
