لحظهای که براکتها از روی دندانهایتان برداشته میشود، یکی از شیرینترین تجربههای دوره درمان است. نگاه کردن به دندانهای صاف و مرتب که نتیجه ماهها تلاش و صبر شماست، قطعا حس فوقالعادهای برای شما دارد.
اما دندانها هنوز در جای جدید خود هنوز مستقر نشدهاند و تمایل دارند به موقعیت اولیه خود بازگردند. در اینجا نقش یک قهرمان گمنام در حفظ نتیجه درمان شما مشخص میشود و آن اسپلینت دندان ارتودنسی است.
ما در این مقاله میخواهیم درباره این نگهبان مهم صحبت کنیم و ببینیم اسپلینت دندان ارتودنسی چیست و چرا استفاده از آن، به خصوص اسپلینت دندان بعد ارتودنسی، به اندازه خود درمان حیاتی و مهم است؟!
درک مفاهیم مطرح شده در این مقاله، نقطه شروع بسیار خوبی برای آگاهی شماست. با این حال، تشخیص دقیق و ارائه یک راهکار درمانی مناسب، نیازمند معاینه مستقیم و تخصصی توسط پزشک است. اگر پس از مطالعه این مطلب، سوالاتی در مورد شرایط خاص خود دارید یا تمایل دارید یک برنامه درمانی مطمئن برای خود داشته باشید، میتوانید از مشاوره تخصصی و رایگان دکتر ایلناز حاج همتی بهرهمند شوید.
جهت هماهنگی و رزرو وقت برای این مشاوره، لطفا اطلاعات خود را در فرم زیر وارد نمایید.
اسپلینت دندان ارتودنسی چیست؟
به زبان ساده، اسپلینت دندان ارتودنسی یک دستگاه پزشکی سفارشی و شفاف است که دقیقا بر روی قوس دندانی شما ساخته میشود.
وظیفه اصلی آن، تثبیت و نگه داشتن دندانها در موقعیت جدیدشان پس از پایان دوره فعال ارتودنسی است.
بیایید یک مثال بزنیم: فرض کنید شما یک گیاه را به یک گلدان جدید منتقل کردهاید. تا زمانی که ریشههای آن در خاک جدید محکم نشوند، به یک قیم نیاز دارد تا صاف بماند و نیفتد. اسپلینت دندان ارتودنسی دقیقا همان نقش قیم را برای دندانهای شما ایفا میکند.
اسپلینت دندان بعد ارتودنسی از جنس پلاستیک شفاف و مقاوم ساخته میشود تا هم نامرئی باشد و هم راحتی لازم را برای شما فراهم کند.
پیشنهاد مطالعه: آیا با ارتودنسی میشه ام آر آی گرفت؟
اسپلینت ارتودنسی با ایجاد یک لایه محافظ، از دندانها در برابر نیروهای ناخواستهای که ممکن است در طول روز یا شب (مانند دندان قروچه) به آنها وارد شود، محافظت میکند.
انواع اسپلینت دندان ارتودنسی چیست؟
ما بر اساس نیاز هر بیمار، انواع مختلفی از اسپلینتها را طراحی و تجویز میکنیم. انتخاب نوع اسپلینت به شرایط دندانی، میزان لق بودن دندانها و عادات شما بستگی دارد. در ادامه با رایجترین انواع آنها آشنا میشویم:
| نوع اسپلینت | ویژگیها و کاربرد | مناسب برای |
| اسپلینت متحرک (Retainer) | شفاف، قابل جابجایی و شبیه به پلاکهای ارتودنسی نامرئی. برای تمیز کردن و خوردن غذا به راحتی از دهان خارج میشود. | اکثر بیماران پس از اتمام درمان ارتودنسی برای استفاده شبانه یا تماموقت در دوره اولیه. |
| اسپلینت ثابت (Fixed Retainer) | یک سیم نازک و ظریف که از پشت دندانهای جلویی (معمولاً پایینی) چسبانده میشود و قابل مشاهده نیست. | افرادی که احتمال بازگشت دندان هایشان بالا است یا فراموش میکنند اسپلینت متحرک خود را استفاده کنند. |
| اسپلینت بایت (Bite Splint) | ضخیمتر از رتینرهای معمولی است و طوری طراحی شده که فک را در یک موقعیت آرام و بدون تنش قرار دهد. | بیمارانی که با مشکل دندان قروچه (Bruxism) یا فشردن دندانها مواجه هستند و از اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) رنج میبرند. |
| اسپلینت تثبیتکننده (Stabilization Splint) | این نوع اسپلینت دندان ارتودنسی برای اتصال چند دندان لق به یکدیگر استفاده میشود تا استحکام آنها را افزایش دهد. | بیمارانی که به دلیل بیماریهای لثه دچار تحلیل استخوان و لق شدن دندانها شدهاند. |
چرا بعد از ارتودنسی به اسپلینت نیاز داریم؟
وقتی دندانها را با ارتودنسی جابجا میکنیم، در واقع استخوان فک و رباطهای اطراف ریشه دندان را تحت فشار قرار دادهایم تا تغییر شکل دهند. این فرآیند شبیه به حرکت دادن یک چوب در خاک مرطوب است. چوب به راحتی حرکت میکند، اما بلافاصله پس از برداشتن دست، تمایل دارد به جای اولش برگردد.
دندانها نیز پس از برداشته شدن براکتها، در یک دوره «بازیابی» قرار دارند. استخوان و بافتهای نرم اطراف ریشه، به زمان نیاز دارند تا در موقعیت جدید سفت و محکم شوند. این فرآیند میتواند ماهها یا حتی سالها طول بکشد.
پیشنهاد مطالعه: آیا درآوردن براکت ارتودنسی درد دارد؟
اسپلینت دندان بعد ارتودنسی در این دوره حساس، از دندانها در برابر نیروهای طبیعی دهان (مانند فشار زبان، گاز گرفتن و جویدن) محافظت کرده و اجازه نمیدهد دندانها از مسیر جدید خود منحرف شوند. عدم استفاده از آن میتواند تمام زحمات و هزینههای دوره درمان را هدر دهد.
کاربردهای اسپلینت دندان بعد ارتودنسی
کاربرد اسپلینت دندان بعد ارتودنسی بیشتر از جلوگیری از بازگشت دندانهاست. این دستگاه چند منظوره میتواند به حل مشکلات دیگر نیز کمک کند:
- پیشگیری از بازگشت دندانها (Relapse)، این اصلیترین و مهمترین کاربرد اسپلینت است.
- برای افرادی که در شب دندانهای خود را به هم میسایند، اسپلینت بایت یک لایه محافظ بین دندانهای بالایی و پایینی ایجاد کرده و از سایش و شکستگی آنها جلوگیری میکند.
- با تنظیم موقعیت فک و کاهش فشار روی عضلات و مفصل گیجگاهی فکی، میتواند به کاهش درد، صدای کلیک و گرفتگی فک کمک کند.
- در بیمارانی که به دلیل بیماریهای لثه دچار لق شدن دندانها شدهاند، اسپلینت میتواند با اتصال دندانها به یکدیگر، ثبات و استحکام آنها را افزایش دهد.
- پس از کشیدن دندانها یا در مواردی که فاصله بین دندانها وجود دارد، اسپلینت به حفظ موقعیت صحیح دندانهای مجاور و جلوگیری از به هم ریختن آرایش دندانها کمک میکند.
نحوه استفاده و مراقبت از اسپلینت
برای اینکه اسپلینت دندان ارتودنسی به درستی عمل کند و عمر طولانی داشته باشد، رعایت نکات زیر ضروری است:
- مدت زمان استفاده: ما به شما خواهیم گفت که اسپلینت خود را به صورت تماموقت (به جز هنگام خوردن و مسواک زدن) یا فقط در شبها استفاده کنید. دوره اولیه معمولاً تماموقت است و به تدریج به استفاده شبانه کاهش مییابد.
- تمیزکاری روزانه: هر روز اسپلینت خود را با یک مسواک نرم و آب سرد یا شوینده مخصوص پلاکهای دندانی تمیز کنید. از خمیردندان استفاده نکنید، چون میتواند باعث ایجاد خط و خش روی آن شود.
- نگهداری صحیح: وقتی اسپلینت را از دهان خارج میکنید، آن را در جعبه مخصوصش قرار دهید. قرار دادن آن در دستمال کاغذی یا بیرون از جعبه، ریسک گم شدن یا شکستن آن را بالا میبرد.
- دور کردن از گرما: اسپلینت ارتودنسی دندان هرگز نباید در معرض آب داغ، نور مستقیم خورشید یا حرارت قرار گیرد، چون ممکن است تغییر شکل دهد.
- مراجعه منظم: در جلسات معاینات دورهای پس از ارتودنسی، ما وضعیت اسپلینت و دندانهای شما را بررسی میکنیم تا از عملکرد صحیح آن مطمئن شویم.
مزایا و معایب استفاده از اسپلینت ارتودنسی چیست؟
مانند هر درمان دیگری، استفاده از اسپلینت دندان ارتودنسی نیز مزایا و معایب خاص خود را دارد که آگاهی از آنها به شما کمک میکند تصمیم بهتری بگیرید.
پیشنهاد مطالعه: مال اکلوژن دندان چیست؟
مزایا اسپلینت دندان ارتودنسی
- بزرگترین مزیت آن، حفظ لبخند زیبایی است که برای آن زحمت کشیدهاید.
- در برابر آسیبهای ناشی از دندان قروچه و فشارهای ناخواسته محافظت میکند.
- میتواند در کاهش مشکلات و دردهای مفصل فک مؤثر باشد.
- برای بیماران با مشکلات لثه، یک راهکار درمانی مفید است.
معایب اسپلینت دندان ارتودنسی
- تمیز کردن و استفاده منظم از آن نیازمند تعهد از سوی شماست.
- در ابتدای استفاده ممکن است کمی ناراحتی، افزایش بزاق یا تغییر جزئی در تلفظ کلمات را تجربه کنید که معمولا پس از چند روز برطرف میشود.
- نیاز به مراقبت دارد و در صورت آسیب، باید تعویض شود.
کلام پایانی
رسیدن به پایان دوره ارتودنسی، پایان راه نیست بلکه آغاز یک مرحله جدید و بسیار مهم به نام دوره تثبیت است.
اسپلینت دندان بعد ارتودنسی مهمترین اصل برای قفل کردن نتیجه درمان شما و تضمین ماندگاری لبخندتان در طولانی مدت است.
اسپلینت دندان ارتودنسی یک انتخاب اختیاری نیست و یک بخش ضروری از برنامه درمانی شماست که از سرمایه شما محافظت میکند.
با رعایت دستورالعملها و مراقبت صحیح از اسپلینت، میتوانید برای سالهای طولانی از لبخندی سالم، صاف و زیبا لذت ببرید.
ما در کلینیک دکتر ایلناز حاج همتی، دکتر ارتودنسی نامرئی در تهران همیشه برای پاسخ به سوالات شما و همراهیتان در این مسیر آمادهایم.
جهت کسب مشاوره تخصصی و برنام ریزی برای ارزیابی دقیق وضعیت دندانهای خود، میتوانید با شمارههای ۰۲۱۴۶۰۱۹۱۲۹ و ۰۹۳۰۵۱۵۵۰۱۲ در ارتباط باشید.
سوالات متداول
۱. تفاوت بین رتینر و اسپلینت در چیست؟
به طور کلی، رتینر نوعی اسپلینت است که کاربرد اصلی آن جلوگیری از بازگشت دندانها پس از ارتودنسی است. اسپلینت یک اصطلاح کلیتر است و میتواند برای اهداف دیگری مانند درمان دندان قروچه یا تثبیت دندانهای لق نیز استفاده شود. در عمل، این دو واژه گاهی به جای هم به کار میروند.
۲. برای همیشه باید از اسپلینت استفاده کنم؟
این موضوع به شرایط شما بستگی دارد. ما معمولا توصیه میکنیم استفاده از اسپلینت متحرک را به صورت تمام وقت برای ۶ ماه تا یک سال اول ادامه دهید و سپس آن را به استفاده شبانه برای همیشه کاهش دهید. اسپلینتهای ثابت ممکن است برای سالها در دهان باقی بمانند.
۳. آیا میتوانم با اسپلینت غذا بخورم یا نوشیدنی بنوشم؟
خیر. همیشه قبل از خوردن یا آشامیدن (به جز آب) اسپلینت متحرک خود را از دهان خارج کنید. لذا غذا خوردن با اسپلینت میتواند باعث شکستن آن، تغییر شکل و ایجاد پوسیدگی دندان شود.
۴. اگر اسپلینت خود را گم کنم یا بشکنم چه کار کنم؟
فورا با کلینیک ما تماس بگیرید. استفاده نکردن از اسپلینت حتی برای چند روز میتواند باعث حرکت جزئی دندانها شود. ما در اسرع وقت برای ساخت یک اسپلینت جایگزین برای شما اقدام میکنیم.
