وجود براکت، سیم و تجهیزات ارتودنسی، تمیز کردن کامل دندان‌ها را دشوار می‌کند. این شرایط باعث باقی ماندن مواد غذایی در اطراف دندان‌ها میشود و محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها ایجاد می‌کند. اگر این روند ادامه پیدا کند، پوسیدگی دندان در حین ارتودنسی اتفاق می‌افتد؛ مشکلی که هم به سلامت دندان آسیب خواهد زد و هم روند درمان را با اختلال رو به رو می‌کند. بسیاری از بیماران با وجود تلاش برای رعایت بهداشت دهان، باز هم با لکه‌های سفید، حساسیت یا حتی حفره روی دندان مواجه می‌شوند. شناخت زود هنگام علائم و استفاده از راهکارهای ساده که در این مطلب به آنها اشاره می‌کنیم می‌تواند از آسیب بیشتر جلوگیری کند.
اگر در زمینه درمان ارتودنسی یا پوسیدگی دندان حین ارتودنسی نیاز به راهنمایی دارید، فرم زیر را تکمیل کنید تا در اسرع وقت جهت استفاده مشاوره رایگان با خانم دکتر ایلناز حاج همتی با شما تماس بگیریم.
رزرو وقت و مشاوره رایگان
آیا ارتودنسی باعث پوسیدگی دندان میشود؟
به نقل از pmc.ncbi.nlm.nih.gov:
“However, a recent study reported that orthodontic treatment is not a risk factor for dental caries if an appropriate oral‑care protocol is implemented.”
ترجمه فارسی:
«با این حال، مطالعه‌ای اخیر نشان داده است در صورتی که یک پروتکل مراقبت از دهان مناسب اجرا شود، ارتودنسی به خودی خود یک عامل خطر برای پوسیدگی دندان نیست.»
ارتودنسی دندان به تنهایی عامل ایجاد پوسیدگی دندان نیست، اما شرایطی را به وجود می‌آورد که احتمال پوسیدگی دندان حین ارتودنسی را افزایش می‌دهد. وجود براکت‌ها، سیم‌ها و سایر اجزای ارتودنسی، دسترسی به بخش‌هایی از دندان را دشوار می‌کند و این مسأله نظافت روزانه دندان را مشکل خواهد کرد. اگر باکتری‌ها در اطراف این وسایل باقی بمانند، قطعا به مرور زمان دچار پوسیدگی دندان در حین ارتودنسی خواهند شد.
ارتودنسی و پوسیدگی دندان، زمانی به یک چالش تبدیل می‌شوند که مراقبت‌های بهداشتی به درستی انجام نشود. مسواک زدن، استفاده از نخ دندان مخصوص ارتودنسی و مراجعه منظم به دندانپزشک، از مواردی هستند که می‌توانند از بروز این عارضه جلوگیری کنند. بنابراین، پوسیدگی دندان در حین ارتودنسی بیشتر به نحوه مراقبت شما از دهان و دندان وابسته است نه درمان ارتودنسی!
همچنین بخوانید: پلاک دندان در ارتودنسی چیست؟
برای درک بهتر این موضوع، جدولی طراحی کرده ایم که شما را با عوامل اصلی و راهکارهای پیشگیری آشنا می‌کند:
عامل پوسیدگی دندان حین ارتودنسی | راهکار برای پیشگیری |
| تجمع غذا در اطراف براکت‌ها | مسواک زدن منظم بعد از هر وعده غذایی |
| رشد باکتری در محل براکت و سیم‌ها | استفاده منظم از دهان شویه ضد باکتری |
| عدم دسترسی مناسب به سطوح دندانی | استفاده از برس بین دندانی و نخ دندان مخصوص ارتودنسی |
| عدم ویزیت منظم توسط متخصص ارتودنسی | پیگیری جلسات ماهانه و کنترل وضعیت بهداشتی دهان و دندان |
| خونریزی لثه هنگام مسواک زدن | اصلاح روش مسواک زدن و افزایش دفعات بهداشت روزانه |
علائم پوسیدگی دندان حین ارتودنسی
در طول درمان ارتودنسی، مراقبت دقیق از دندان‌ها به ضرورتی اجتناب ناپذیر بدل میشود؛ زیرا وجود براکت‌ها و تجهیزات ارتودنسی، اگر چه در راستای نظم دادن به دندان‌های شما بکار گرفته شده‌اند، اما می‌توانند به صورت ناخواسته زمینه ساز مشکلاتی چون پوسیدگی دندان در حین ارتودنسی باشند.
این عارضه، با علائم گوناگونی همراه است که شناخت به موقع آنها، می‌تواند نقش مؤثری در پیشگیری از آسیب‌های جبران ناپذیر ایفا کند. در ادامه به مهمترین نشانه‌های پوسیدگی دندان در دوران ارتودنسی اشاره می‌کنیم:
علائم | توضیحات |
| درد دندان | یکی از اولین نشانه‌های پوسیدگی؛ ممکن است درد به صورت ناگهانی یا در هنگام مصرف خوراکی‌های گرم، سرد یا شیرین احساس شود. |
| حساسیت دندانی | نفوذ باکتری‌ها به مجراهای عصب دندان می‌تواند باعث تحریک و حساسیت نسبت به تغییرات دمایی یا طعم‌های خاص شود. |
| تغییر رنگ دندان | دندان در مراحل اولیه پوسیدگی ممکن است به رنگ‌های زرد، قهوه‌ای، سیاه یا حتی سفید گچی تغییر رنگ دهد، که ناشی از تخریب لایه‌های دندانی است. |
| شکستگی یا لب پریدگی | پوسیدگی پیشرفته ساختار دندان را ضعیف کرده و ممکن است منجر به شکستگی یا ترک خوردگی آن شود. |
| بوی بد دهان | فعالیت باکتری‌ها در نواحی پوسیده منجر به تولید اسید و ترکیبات بد بو میشود که اغلب با بوی نامطبوع دهان همراه است. |
هشیار باشید که این علائم زنگ خطری برای شما و حتی متخصص است تا در اسرع وقت نسبت به بررسی وضعیت دندان‌ها اقدام کنید. مراجعه منظم به متخصص ارتودنسی، رعایت بهداشت دهان و دندان و دریافت مشاوره‌های تخصصی، می‌تواند بهترین راه برای رسیدن به درمان صحیح ارتودنسی دندان باشد.
همچنین بخوانید: درصورت شکستن پلاک ارتودنسی چیکار کنیم؟
مراحل پوسیدگی دندان در ارتودنسی چگونه اتفاق می‌افتد؟
پوسیدگی دندان در طی ارتودنسی تدریجی بوده و معمولاً در چند مرحله رخ می‌دهد که شامل:
- تشکیل باکتری دندان: در گام اول پس از اینکه مواد غذایی مصرف می‌کنید، به خصوص خوراکی‌های شیرین و چسبنده، باکتری‌ها در اطراف دندان‌ها و براکت‌های شما تجمع می‌کنند و لایه‌ای چسبناک به نام پلاک را تشکیل می‌دهند.
- آسیب به مینای دندان: در گام بعدی باکتری‌ها با تجزیه قند موجود در دهان، اسید تولید می‌کنند، این اسیدها به تدریج مینای دندان را تخریب و مسیر را برای شروع پوسیدگی باز می‌کنند.
- نفوذ به لایه‌های عمیق دندان: اگر در این مرحله اقدامی برای کنترل پوسیدگی انجام نشود، آسیب به لایه عاج و حتی عصب دندان میرسد. در اینجا ممکن است درد، حساسیت و التهاب را تجربه کنید.
- شکستگی دندان: با پیشرفت پوسیدگی، بافت دندان به قدری ضعیف میشود که حتی فشارهای عادی نیز می‌توانند باعث شکستن آن شوند.
اما برای جلوگیری از پوسیدگی دندان در ارتودنسی، دقیقا باید چه کار کنیم؟ در مرحله بعد کامل توضیح خواهیم داد.
درمان و جلوگیری از پوسیدگی دندان در ارتودنسی
در مطالب قبل‌تر از همین مقاله درباره نحوه جلوگیری از پوسیدگی دندان در ارتودنسی توضیحاتی دادیم، اما با همه این تفاسیر یکبار دیگر این موضوع مهم را برای شما باز خواهیم کرد که با رعایت یک سری اصول بهداشتی و تغذیه‌ای می‌توان از این مشکل پیشگیری کرد و حتی در صورت بروز، بتوانیم آن را کنترل و درمان کنیم.
۱. رعایت بهداشت دهان و دندان
اولین و مهمترین قدم برای جلوگیری از پوسیدگی دندان حین ارتودنسی، مسواک زدن منظم و صحیح پس از هر وعده غذایی است. پیشنهاد خانم دکتر ایلناز حاج همتی (متخصص ارتودنسی دندان در غرب تهران) این است که از مسواک‌های مخصوص ارتودنسی و مسواک بین دندانی برای تمیز کردن براکت‌ها و فواصل بین دندان‌ها استفاده کنید. استفاده روزانه از نخ دندان مخصوص ارتودنسی یا واترجت (water flosser) را نیز فراموش نکنید.
۲. استفاده از دهانشویه آنتی باکتریال
دهانشویه‌ها به ویژه نوع ضد باکتری و ضد پوسیدگی، می‌توانند ذرات باقیمانده غذا و باکتری‌ها را از فضاهای غیرقابل دسترسی پاکسازی کنند. مایع بودن دهانشویه نقطه قوت آن است تا بتواند به راحتی بین براکت‌ها و سیم‌ها حرکت کند و از تجمع میکروب‌ها جلوگیری نماید.
۳. انتخاب رژیم غذایی مناسب
همه ما خوراکی‌های خوشمزه را دوست داریم اما در دوره ارتودنسی، باید از مصرف خوراکی‌های چسبناک، شیرین، سفت و شکننده مانند شکلات کاراملی، آدامس، یخ، آجیل سفت و شیرینی‌های پرقند خودداری کنیم. این مواد هم باعث پوسیدگی دندان می‌شوند، و هم ممکن است به براکت‌ها آسیب بزنند و طول درمان را افزایش دهند. در عوض، مصرف غذاهای نرم، کم شکر و حاوی کلسیم مانند ماست، سبزیجات پخته، میوه‌های نرم و سوپ به شما توصیه میشود.
۴. ویزیت منظم پیش متخصص ارتودنسی
چکاپ منظم توسط ارتودنتیست، در پیشگیری از پوسیدگی دندان بسیار اهمیت دارد. پزشک در این ویزیت‌ها می‌تواند مشکلات احتمالی را زودتر تشخیص دهد و اقدامات لازم بعدی را به انجام برساند. والدین محترم توجه کنند که کودکان و نوجوانان بیشتر در معرض پوسیدگی دندان در طی ارتودنسی هستند، پس به طبع این پیگیری‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
۵. درمان پوسیدگی دندان در حین ارتودنسی
با تمام این مراقبت‌ها و پیشگیری‌ها دندانمان پوسیده، حال چه کار کنیم؟ نگران نباشید، در صورت بروز پوسیدگی دندان، درمان آن بستگی به شدت پوسیدگی دارد. در مراحل ابتدایی ممکن است فقط با فلورایدتراپی یا تعویض الگوی بهداشتی کنترل شود، اما در مراحل پیشرفته، نیاز به ترمیم یا حتی درمان ریشه وجود دارد. در برخی موارد، ممکن است براکت به صورت موقتی برداشته شود تا امکان درمان بهتر دندان فراهم شود.
همچنین بخوانید: درمان انحراف فک بدون جراحی با ارتودنسی
آیا می‌توان درمان پوسیدگی دندان در ارتودنسی را بعدا انجام داد؟
یکی از اشتباهات رایج در حین درمان ارتودنسی، نادیده گرفتن علائم پوسیدگی دندان است. برخی شما عزیزان تصور می‌کنید که می‌توانید درمان پوسیدگی دندان در ارتودنسی را تا بعد از پایان دوره درمان به تعویق بیندازند، اما باید بدانید که این کار می‌تواند خطرات و عوارض جدی به همراه داشته باشد. باید توجه داشت که پوسیدگی دندان پیش رونده است و در صورت عدم درمان به موقع، ممکن است به التهاب لثه، عفونت دندان و حتی از دست دادن دندان منجر شود.
بنابراین اگر در طول درمان با هر یک از علائم گفته شده در این مقاله مواجه شدید، حتماً این احتمال را در نظر بگیرید که دچار پوسیدگی دندان حین ارتودنسی شده‌اید و لازم است در اسرع وقت به دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی خود مراجعه کنید.
برای مشاوره رایگان و رزرو نوبت با شماره‌های 02146019129 | 09305155012 تماس بگیرید.
جمع بندی
پوسیدگی دندان در حین ارتودنسی، چالشی جدی اما قابل پیشگیری است که با رعایت دقیق بهداشت دهان و همکاری مستمر با متخصص ارتودنسی، می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. اهمیت این موضوع زمانی دوچندان میشود که بدانیم وجود براکت‌ها شرایط را برای تجمع پلاک‌ها و باکتری‌ها فراهم می‌کند و همین نکته ضرورت مراقبت از سلامت دهان و دندان را بیشتر می‌کند.
در این مسیر، نقش متخصصانی مانند دکتر حاج همتی (متخصص ارتودنسی کودکان در غرب تهران) که با دانش و تجربه خود به بیماران راهنمایی‌های علمی و عملی ارائه می‌دهند، کلیدی است. پس، همگام با درمان ارتودنسی دندان، سلامت دندان‌هایتان را نیز جدی بگیرید تا درمانی مطمئن و سالم داشته باشید.
