هنگامی که به فکر اصلاح و بهبود وضعیت دندان‌هایتان می‌افتید، یکی از مهم‌ترین سوالاتی که به ذهن می‌رسد این است که کدام روش ارتودنسی بهتر است؟ فرق ارتودنسی ثابت و متحرک چیست؟ در دنیای امروزی، با پیشرفت علم دندانپزشکی، گزینه‌های مختلفی برای صاف و مرتب کردن دندانها وجود دارد که دو روش اصلی آن بریس‌های ثابت و متحرک هستند.
هر کدام از این روش‌ها مزایا و ویژگی‌های خاص خود را دارند و انتخاب بهترین گزینه بستگی به نیازها و شرایط فردی هر بیمار دارد. در این مطلب از کلینیک دکتر ایلناز حاج همتی، متخصص ارتودنسی در غرب تهران، به بررسی تفاوت‌های مهم بین ارتودنسی ثابت و متحرک می‌پردازیم تا شما بتوانید با آگاهی کامل بهترین تصمیم را برای درمان دندانی خود بگیرید.
رزرو وقت و مشاوره رایگان
ارتودنسی ثابت چیست؟
ارتودنسی ثابت یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و بهبود وضعیت دندانها است. این روش درمانی، که تحت نظر و تخصص متخصص ارتودنسی انجام میشود، قادر است مشکلات دندانی مختلف را در مدت زمان مشخصی برطرف کند. ارتودنسی ثابت معمولاً برای جابجایی ریشه دندانها و تنظیم دندان‌های کج و پیچ‌خورده با شدت زیاد به کار می‌رود.
در این روش، از براکت‌های ارتودنسی دندان استفاده میشود که با چسب مخصوص روی سطح دندانها نصب می‌گردند. این براکت‌ها به وسیله سیم‌ها و کش‌های مخصوص به یکدیگر متصل می‌شوند تا دندانها به تدریج به موقعیت مناسب خود حرکت کنند. در ارتودنسی ثابت، بیمار باید دستگاه‌های ارتودنسی را تا پایان دوره درمان در دهان خود نگه دارد، که این امر امکان انجام اصلاحات پیچیده‌تر و دقیق‌تر را برای متخصص فراهم می‌کند و نتیجه بهتری حاصل میشود.
همچنین بخوانید: بهترین فوق تخصص ارتودنسی در تهران
برای بررسی فرق ارتودنسی ثابت و متحرک باید به تعاریف هر کدام توجه شود. در واقع، یکی از نکات مهمی که افراد باید هنگام انتخاب ارتودنسی ثابت به آن توجه کنند، رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان است. در این روش درمانی، چون دستگاه‌ها به طور دائمی بر روی دندانها قرار دارند، مراقبت و تمیزی دندانها اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. عدم رعایت بهداشت می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند پوسیدگی دندانها و بروز بیماری‌های لثه شود. بنابراین، توجه به نکات بهداشتی در طول درمان از ضروریات این روش است.
ارتودنسی متحرک چیست؟
ارتودنسی متحرک یکی از روش‌های درمانی برای اصلاح ناهنجاری‌های دندانی است که معمولاً در شرایط خاص و در سنین رشد استفاده میشود. این روش به دلیل محدودیت‌هایی که در میزان جابجایی دندانها دارد، بیشتر برای کودکان و نوجوانان به کار می‌رود. ارتودنسی متحرک عمدتاً برای اصلاح مشکلات استخوانی فک در دوره رشد مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما اگر دندانها به شدت بهم ریخته باشند، برای دستیابی به بهترین نتیجه، استفاده از ارتودنسی ثابت توصیه میشود.
در روش ارتودنسی متحرک، ابتدا متخصص ارتودنسی قالبی از فک بالا و پایین بیمار تهیه می‌کند. سپس با استفاده از این قالب، پلاکی مخصوص برای بیمار ساخته میشود که روی دندانها قرار می‌گیرد. یکی از مزایای ارتودنسی متحرک این است که بیمار می‌تواند این دستگاه را در زمان غذا خوردن یا مسواک زدن از دهان خارج کند. این ویژگی به بیمار این امکان را می‌دهد که به راحتی به بهداشت دهان و دندان خود رسیدگی کند. به همین دلیل، ارتودنسی متحرک نسبت به روش ثابت، راحت‌تر و کم‌هزینه‌تر است و از خطر پوسیدگی دندانها جلوگیری می‌کند.
به طور کلی، ارتودنسی متحرک گزینه مناسبی برای اصلاح مشکلات دندانها در سنین پایین است، اما برای مشکلات شدیدتر و پیچیده‌تر، ارتودنسی ثابت می‌تواند نتیجه بهتری به همراه داشته باشد. در ادامه، فرق ارتودنسی ثابت و متحرک بررسی میشود تا بتوان بهترین انتخاب را برای درمان مشکلات دندانی انجام داد.
بررسی تفاوت‌های کلیدی ارتودنسی ثابت و متحرک
امروزه ارتودنسی یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای اصلاح مشکلات دندانی و فکی محسوب میشود. در این میان، دو نوع ارتودنسی ثابت و متحرک هر کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. اما تفاوت اصلی این دو روش در چیست؟ آیا باید از ارتودنسی ثابت استفاده کنیم یا متحرک؟ در این مطلب، به بررسی تفاوت‌های این دو روش پرداخته و به شما کمک می‌کنیم تا بهترین انتخاب را داشته باشید.
1. روش درمان: از همان نام این دو روش می‌توان تفاوت‌های اساسی آنها را درک کرد. در ارتودنسی ثابت، براکت‌های کوچک به دندانها متصل می‌شوند و توسط سیم و کش‌های مخصوص به هم وصل می‌گردند. این براکت‌ها تا پایان دوره درمان در دهان بیمار باقی می‌مانند و هیچ‌گونه جداسازی از دهان امکان‌پذیر نیست.
در مقابل، ارتودنسی متحرک این امکان را به بیمار می‌دهد که پلاک‌ها را در زمان‌هایی مانند غذا خوردن یا مسواک زدن از دهان خارج کند. البته برای دستیابی به نتیجه مطلوب، بیمار باید این پلاک‌ها را طبق توصیه‌های متخصص، تنها در زمان‌های مجاز از دهان خارج کند تا اثر درمانی آنها کاهش نیابد.
2. شرایط بیمار؛ سن و نوع مشکل: با توجه به فرق ارتودنسی ثابت و متحرک می توان گفت، انتخاب بین ارتودنسی ثابت و متحرک تا حد زیادی به سن و نوع مشکل فرد بستگی دارد. ارتودنسی متحرک بیشتر برای درمان مشکلات فکی و دندانی در سنین پایین، به خصوص زیر 12 سال، کاربرد دارد. در این سنین، فک‌ها و دندانها به درمان با ارتودنسی متحرک بهتر پاسخ می‌دهند. از سوی دیگر، در سنین بالاتر به دلیل تثبیت شدن استخوان‌های فک، درمان با ارتودنسی متحرک سخت‌تر میشود و نیاز به استفاده از ارتودنسی ثابت بیشتر احساس میشود.
3. مشکلات فکی یا دندانی؟ یکی از فاکتورهای اصلی در انتخاب بین ارتودنسی ثابت و متحرک، نوع مشکل دندانی است. اگر مشکل شما فقط در بی‌نظمی دندانها باشد، ارتودنسی ثابت می‌تواند بهترین گزینه باشد. اما اگر مشکلات فکی مانند عقب یا جلو بودن فک‌ها وجود داشته باشد، در ابتدا باید از ارتودنسی متحرک برای اصلاح مشکلات فکی استفاده کنید و سپس با ارتودنسی ثابت، دندانها را به‌طور دقیق و مرتب بچینید.
برای افرادی که در سنین بزرگسالی برای درمان مشکلات دندانی مراجعه می‌کنند، معمولاً استفاده از ارتودنسی ثابت توصیه میشود. زیرا ارتودنسی ثابت قادر است به‌دقت بیشتری دندانها را مرتب کند و در این سنین، درمان با ارتودنسی متحرک نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.
همچنین بخوانید: مدت زمان صاف شدن دندانها در ارتودنسی چقدر است؟
4. مقایسه هزینه‌ها: هزینه درمان یکی از جنبه‌های مهم در انتخاب و فرق ارتودنسی ثابت و متحرک است. به‌طور کلی، هزینه ارتودنسی متحرک کمتر از ارتودنسی ثابت است. با این حال، برای برآورد دقیق هزینه‌ها، توصیه میشود با متخصص ارتودنسی مشورت کنید، زیرا هزینه‌ها می‌تواند بسته به نوع درمان و شرایط بیمار متفاوت باشد.
در نهایت، انتخاب بین ارتودنسی ثابت و متحرک باید با توجه به سن، نوع مشکل دندانی و فکی، و بودجه بیمار صورت گیرد. برای مشاوره دقیق‌تر و تعیین بهترین گزینه درمانی برای خود، می‌توانید با متخصصانی مانند دکتر ایلناز حاج همتی مشورت کنید که در زمینه ارتودنسی تجربه و تخصص لازم را دارند.
مزایای ارتودنسی متحرک
ارتودنسی متحرک مزایای زیادی دارد که آن را برای بسیاری از بیماران به انتخابی جذاب تبدیل می‌کند:
- نامرئی بودن: یکی از اصلی‌ترین مزیت‌های ارتودنسی متحرک این است که بریس‌ها به‌طور کامل از دید پنهان هستند. این به بیماران این امکان را می‌دهد که از ظاهر خود بدون نگرانی از لوازم دندانی مشهود استفاده کنند.
- قابلیت جداسازی: این نوع ارتودنسی به بیماران این امکان را می‌دهد که در زمان‌های خاص، مانند خوردن غذا، نوشیدن یا مسواک زدن دندانها، بریس‌های خود را از دهان خارج کنند. این یکی از تفاوت‌های اصلی بین ارتودنسی ثابت و متحرک است و به بیماران این آزادی را می‌دهد که بیشتر از روش‌های سنتی استفاده کنند.
- نیاز کمتر به ویزیت: با توجه به فرق ارتودنسی ثابت و متحرک باید اشاره داشت که در ارتودنسی متحرک، به‌ویژه در برخی موارد که سینی‌های الاینر از قبل ساخته می‌شوند، ممکن است نیاز به مراجعه مکرر به متخصص ارتودنسی کاهش یابد. در برخی موارد، حتی فواصل طولانی‌تری بین معاینات امکان‌پذیر است. البته در برخی موارد ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک هر دو هفته یک‌بار باشد.
- گزینه مناسب برای مشکلات خفیف تا متوسط: ارتودنسی متحرک به‌ویژه برای افرادی که مشکلات دندانی خفیف یا متوسط دارند، یک گزینه عالی است. این روش برای کودکان که هنوز فک و دندان‌هایشان به طور کامل شکل نگرفته است، بسیار موثرتر از بزرگسالان است.
معایب ارتودنسی متحرک
اگرچه ارتودنسی متحرک مزایای زیادی دارد، اما برخی معایب آن نیز وجود دارد که باید در نظر گرفته شود:
- محدودیت در درمان مشکلات پیچیده: ارتودنسی متحرک نمی‌تواند مشکلات پیچیده دندانی را به طور کامل اصلاح کند. به‌ویژه مشکلاتی مانند مال اکلوژن‌های شدید که نیاز به حرکت دقیق و کنترل‌شده دندانها دارند، معمولاً با ارتودنسی ثابت بهتر درمان می‌شوند.
- خطر گم شدن یا شکستن سینی‌ها: سینی‌های ارتودنسی متحرک ممکن است به راحتی گم شوند یا در اثر اشتباهات تصادفی شکسته شوند.
- محدودیت در مصرف برخی مواد غذایی و نوشیدنی‌ها: نوشیدنی‌های شیرین یا اسیدی می‌توانند در سینی‌های متحرک گیر کرده و باعث ایجاد مشکلات بهداشتی شوند. بنابراین، باید از مصرف چنین نوشیدنی‌هایی هنگام استفاده از ارتودنسی متحرک خودداری کرد.
- نیاز به استفاده منظم: در بررسی فرق ارتودنسی ثابت و متحرک موفقیت ارتودنسی متحرک به میزان استفاده مداوم بستگی دارد. رعایت ساعات توصیه‌شده برای استفاده از بریس‌ها به‌طور منظم بسیار مهم است. اگر فرد به این برنامه پایبند نباشد، ممکن است درمان طولانی‌تر شده یا اثربخشی آن کاهش یابد.
- مشکلات گفتاری در ابتدای درمان: در مراحل اولیه استفاده از بریس‌های متحرک، ممکن است بیمار برای مدت کوتاهی با مشکلات گفتاری مواجه شود. این مشکل معمولاً با استفاده بیشتر برطرف میشود، اما در برخی انواع خاص مانند اینویزیلاین ممکن است واضح‌تر باشد.
- هزینه بیشتر: در برخی موارد، هزینه ارتودنسی متحرک می‌تواند بیشتر از ارتودنسی ثابت باشد. البته این هزینه‌ها بستگی به شدت مشکلات دندانی، نوع مواد مورد استفاده و نوع بریس‌ها دارد.
- مدت زمان درمان طولانی‌تر: درمان با ارتودنسی متحرک معمولاً زمان بیشتری نسبت به ارتودنسی ثابت می‌برد. اگر فرد به‌طور منظم از اینویزیلاین‌ها استفاده کند، درمان سریع‌تر پیش می‌رود، اما اگر فرد نتواند به استفاده منظم پایبند باشد، ممکن است مدت زمان درمان بیشتر شود.
مزایای ارتودنسی ثابت
ارتودنسی ثابت با داشتن مزایای خاص خود یکی از روش‌های محبوب برای درمان مشکلات دندانی است. در اینجا به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم:
- اثربخشی ثابت شده: بریس‌های ثابت در طول چندین دهه استفاده، اثربخشی خود را ثابت کرده‌اند و همچنان یکی از معتبرترین روش‌های ارتودنسی هستند.
- درمان مشکلات پیچیده: یکی از ویژگی‌های برجسته ارتودنسی ثابت در بررسی فرق ارتودنسی ثابت و متحرک این است که قادر به درمان مشکلات پیچیده‌ای است که بریس‌های متحرک نمی‌توانند به‌طور مؤثر آنها را اصلاح کنند. برای مثال، مشکلات شدید در موقعیت دندانها که نیاز به تغییرات دقیق و کنترل‌شده دارند، به بهترین شکل با ارتودنسی ثابت قابل حل هستند.
- عدم امکان خارج کردن: از آنجا که بریس‌های ثابت به دندانها متصل می‌شوند و قابل جدا شدن نیستند، هیچ‌گاه احتمال گم شدن یا فراموشی در استفاده از آنها وجود ندارد. این ویژگی باعث میشود که بیمار نگرانی‌ای از بابت عدم استفاده منظم نداشته باشد.
- گزینه‌های مختلف ساخت: برای بریس‌های ثابت می‌توان از مواد مختلفی مانند فولاد ضد زنگ، طلا و دیگر آلیاژها استفاده کرد. این گزینه‌ها می‌توانند مطابق با نیاز بیمار و ترجیحات شخصی او انتخاب شوند.
- بریس‌های لینگوال (ثابت زبانی): یک نوع از بریس‌های ثابت وجود دارد که به نام بریس‌های لینگوال شناخته میشود. این بریس‌ها به سطح داخلی دندانها متصل می‌شوند و به همین دلیل از بیرون قابل مشاهده نیستند.
- مناسب برای درمان مشکلات پیچیده: ارتودنسی ثابت به‌ویژه برای مشکلات دندانی پیچیده، مثل ناهماهنگی‌های شدید دندانی، بی‌نظمی در نیش دندانها و ازدحام بیش از حد دندانها بسیار موثر است. این روش کنترل و دقت بالاتری در جابه‌جایی دندانها و تنظیمات چندبعدی فراهم می‌کند.
- هزینه کمتر: بریس‌های ثابت معمولاً ارزان‌تر از بریس‌های متحرک هستند، اگرچه در برخی موارد ممکن است هزینه ارتودنسی ثابت بیشتر از متحرک شود.
- مدت زمان درمان کوتاه‌تر: ارتودنسی ثابت معمولاً مدت زمان کمتری برای درمان نیاز دارد. زیرا این دستگاه‌ها به‌طور مداوم فشار لازم را به دندانها وارد می‌کنند و در نتیجه زمان لازم برای صاف شدن دندانها کاهش می‌یابد.
همچنین بخوانید: هزینه ارتودنسی در سال 1404
معایب ارتودنسی ثابت
با وجود تمام مزایای ارتودنسی ثابت، برای آگاهی بیشتر از فرق ارتودنسی ثابت و متحرک می توان گفت، معایب خاصی نیز وجود دارند که باید به آنها توجه کرد:
- مشاهده شدن بریس‌ها: یکی از معایب اصلی بریس‌های ثابت این است که براکت‌ها و سیم‌ها به‌راحتی قابل مشاهده هستند، که ممکن است از نظر زیبایی برای برخی افراد خوشایند نباشد. البته بریس‌های لینگوال این مشکل را حل کرده‌اند چون از داخل دهان نصب می‌شوند.
- نیاز به ویزیت‌های منظم: برای تنظیمات دقیق بریس‌ها، لازم است به طور منظم به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. معمولاً هر یک ماه یک‌بار باید به کلینیک ارتودنسی بروید تا وضعیت درمان بررسی و تنظیمات جدید اعمال شود.
- احساس ناراحتی: در هنگام تنظیم یا سفت شدن بریس‌ها، ممکن است بیمار احساس ناراحتی یا درد خفیفی را تجربه کند. این مشکل معمولاً پس از چند روز رفع میشود، اما در ابتدای درمان طبیعی است.
- نیاز به مراقبت بیشتر برای تمیز کردن: برای جلوگیری از جمع شدن غذا و پلاک‌های دندانی در بریس‌ها، نیاز به رعایت دقت و زمان بیشتری در هنگام مسواک زدن و استفاده از نخ دندان خواهید داشت.
- محدودیت در مصرف برخی غذاها: مصرف غذاهای چسبناک، ترد یا جویدنی می‌تواند باعث آسیب به بریس‌ها یا گیر کردن مواد غذایی در آنها شود. بنابراین باید از خوردن چنین غذاهایی پرهیز کرد تا فرآیند درمان بدون مشکل ادامه یابد.
کلام پایانی
فرق ارتودنسی ثابت و متحرک برای نیازهای درمانی، وضعیت دندانها و سبک زندگی هر فرد بستگی دارد. ارتودنسی ثابت برای اصلاح مشکلات پیچیده و درمان‌های دقیق مناسب است و به دلیل عملکرد مداوم، نتایج سریعتری ارائه می‌دهد. در مقابل، ارتودنسی متحرک به دلیل قابلیت جابه‌جایی و ظاهر نامرئی خود گزینه‌ای انعطاف‌پذیرتر برای کسانی است که مشکلات خفیف تا متوسط دارند.
برای انتخاب بهترین روش درمانی، مشاوره با یک متخصص ارتودنسی باتجربه ضروری است. دکتر ایلناز حاج همتی، به‌عنوان یکی از بهترین دکتر ارتودنسی در تهران، می‌تواند با ارائه راهنمایی‌های تخصصی و برنامه درمانی متناسب با نیاز شما، در دستیابی به لبخندی زیبا و سالم همراهی کند.
برای مشاوره رایگان و رزرو نوبت با شماره‌های 02146019129 | 09305155012 تماس بگیرید.
سوالات متداول
- تفاوت اصلی بین ارتودنسی ثابت و متحرک چیست؟
ارتودنسی ثابت به دندانها متصل است و نمی‌توان آن را خارج کرد، در حالی که ارتودنسی متحرک قابل جابه‌جایی است و می‌توان آن را هنگام غذا خوردن یا تمیز کردن دندانها برداشت.
- کدام روش سریع‌تر به نتیجه می‌رسد؟
معمولاً ارتودنسی ثابت به دلیل فشار مداوم و تنظیمات دقیق‌تر، مدت زمان درمان کوتاه‌تری دارد. اما تعهد بیمار به استفاده منظم از ارتودنسی متحرک نیز می‌تواند تاثیر زیادی بر سرعت درمان داشته باشد.
- آیا ارتودنسی متحرک برای همه افراد مناسب است؟
خیر، ارتودنسی متحرک برای مشکلات خفیف تا متوسط دندانی مناسب است. برای مشکلات پیچیده‌تر مانند ناهماهنگی‌های شدید دندانها، ارتودنسی ثابت توصیه میشود.
- آیا ارتودنسی ثابت دردناک است؟
ممکن است در روزهای اولیه یا هنگام تنظیم براکت‌ها کمی ناراحتی یا درد احساس شود، اما این احساس معمولاً به مرور زمان کاهش می‌یابد.
- چگونه می‌توان از ارتودنسی متحرک به‌درستی استفاده کرد؟
برای اثربخشی بهتر، باید ارتودنسی متحرک را طبق دستور متخصص، معمولاً 20 تا 22 ساعت در روز استفاده کنید و تنها برای خوردن غذا یا تمیز کردن دندانها آن را خارج کنید. همچنین رعایت بهداشت دهان و دندان و مراقبت از الاینرها بسیار ضروری است.
